زمانی که قرارداد خرید و فروش، فی مابین شما به عنوان فروشنده و شخص خریدار منعقد می گردد هر یک از شما در قبال یکدیگر تعهداتی را مطابق قانون خواهید داشت بدین شرح که شما بایع، بایستی عین مبیعه که می تواند مال غیرمنقول باشد اعم از زمین یا ملک و یا مال منقول اعم از خودرو را به خریدار تقدیم کنید و او در ازایش مبلغی را به عنوان ثمن معامله به شما بپردازد و هیچ از شما نمی توانید از تعهدی که نسبت به یکدیگر دارید ممانعت به عمل آورید در غیر این صورت، هر یک از شما من باب عدم تحویل مبیع و تاخیر در پرداخت ثمن ضامن خواهید بود.
نحوه پرداخت ثمن معامله، به توافق طرفین بستگی دارد و بایع و مشتری هستند که در یک معامله معوض تعیین میکنند ثمن چگونه پرداخت شود:
حال باشد و بدون مدت
موجل باشد و وعده دار
نقدی باشد یا اقساطی
در فرضی که اشاره ای به نحوه پرداخت نشده اصل بر آن است که خریدار باید به صورت نقدی و در زمان حال این پرداخت را انجام دهد اما اگر توافق بر آن شد که پرداخت وعده دار باشد و به صورت تقسیطی پرداخت شود دیگر فروشنده نمی تواند قبل از موعد تعیین شده الزام خریدار به پرداخت ثمن را خواستار شود.
در اینجا باید بین ثمن معامله، زمانی که پرداخت آن نقدی بوده و بدون مدت، و زمانی که موعد دار است تفکیک قائل گردید.
فرض اول
از آنجایی که موعدی برای پرداخت ثمن از سوی طرفین ضمن قرارداد تعیین نشده شخص خریدار ملزم به آن است که بعد از تحویل مبیع نقدا ثمن معامله را به بایع بپردازد در غیر این صورت اگر مهلت سه روز از تاریخ انعقاد قرارداد گذشته باشد و قرارداد منعقد شده بیع باشد این حق برای فروشنده وجود دارد که با استناد به خیار تاخیر ثمن، معامله را فسخ کند.
فرض دوم
زمان پرداخت ثمن، بنا بر توافق طرفین موعد دار بود و خریدار در موعد تعیین شده ثمن را پرداخت نکرده است در اینجا تکلیف چیست؟
قانون گذار در این فرض دو راه حل به شخص بایع داده، که به اختیار خود یکی را انتخاب کند.
این دعوی حقوقی، قرار است از سوی بایع به طرفیت خریدار مطرح شود و او را ملزم به آن دارد که ثمن مبیعه را بپردازد.
دو فرض در اینجا قابل تصور است:
مشتری ثمن را پرداخت کرده و دعوی خاتمه می یابد و معامله برقرار می باشد.
مشتری از پرداخت ثمن امتناع ورزیده و حق فسخ برای فروشنده وجود دارد.
اثبات اینکه ثمن پرداخت شده، با شخص خریدار است و او باید در مقام دفاع از خود با استناد به ادله مستند و مستدل از جمله فیش پرداختی و یا متوسل شدن به شهادت شهود، به دادگاه ثابت نماید که به تعهد خود که پرداخت ثمن بوده عمل کرده و دیگر دینی را نسبت به شخص فروشنده نداشته است در غیر این صورت اصل بر عدم پرداخت بوده و شخص خریدار ملزم به پرداخت ثمن معامله می باشد.
دعوی مطالبه ثمن یک دعوی حقوقی بوده و قرار است از سوی دائن به طرفیت شخص مدیون مطرح شود. مطابق ماده ۱۳قانون آیین دادرسی مدنی این دعوی از دسته دعاوی دینی بوده و دادگاه صالح برای رسیدگی، دادگاه محل اقامت خوانده است و در فرضی که ثمن قابل مطالبه، بیست میلیون تومان باشد شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به این خواسته را خواهد داشت.
در حالت های ذیل فروشنده ملزم به آن بوده که ثمن معامله را به خریدار استرداد نماید:
فرض اول در جایی است که معامله منعقد شده فی مابین طرفین فسخ گردیده و یا به علل قانونی منفسخ شده است.
فرض دوم در جایی است که قرارداد فی مابین طرفین به موجب اقاله منحل شده است.
فرض سوم اثبات شود که فروشنده صاحب مبیعه نبوده و مال تعلق به مالک اصلی داشته است در اینجا معامله فضولی بوده و خریدار می تواند در فرضی که علم به فضولی بودن معامله نداشته باشد از شخص فضول که در این مثال فروشنده بوده، استرداد ثمن و جبران خسارات وارده را خواستار شود.
فرض چهارم در جایی است که مبیعه قبل از تسلیم شدن به شخص خریدار، بدون اهمال و تقصیر بایع تلف شود.
برخلاف دعوی مطالبه ثمن، در این دعوی، خریدار قرار است خواهان دعوی باشد و به طرفیت فروشنده در دادگاه محل اقامت وی، دادخواستی تحت عنوان استرداد ثمن مطرح کند.
در اینجا دو فرض وجود دارد:
نتیجه گیری
ما در این مقاله، راجع به یکی از بندهای مهم، یک قرارداد معوض، که پرداخت ثمن معامله بوده صحبت کردیم و بیان داشتیم که با انعقاد عقد معوضی مانند بیع، طرفین عقد که بایع و مشتری هستند در مقابل یکدیگر تعهداتی را نسبت به انتقال عوضین خواهند داشت و نمی توانند از آن، ممانعت به عمل آورند؛ در غیر این صورت هر یک از طرفین این حق را خواهند داشت که با توسل به یکی از خیارات خواستار فسخ معامله باشند اینکه حق خیار چیست و در چه شرایطی طرفین حق اعمال خیار را دارند موضوعی است که ما در مقاله جداگانه ای تحت عنوان وکیل فسخ قرارداد ملکی به بررسی آن پرداخته ایم شما می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر، به مقاله اشاره شده مراجعه داشته باشید.
پیشنهادات
تیم حقوقی وکلای ملکی با داشتن سابقه طولانی در امر وکالت در تلاش است به همکاری وکلای زبده و متخصص، بهترین خدمات مشاوره را به عزیزانی که درگیر مشکلات حقوقی، در حوزه موضوعات پیچیده ملکی، هستند ارائه دهد. جهت برخورداری از خدمات ما، شما می توانید از طریق راه های ارتباطی که در سایت به آن اشاره شده مشاوره رایگان وکیل ملکی داشته باشید.
برخی از سوالات متداول
منظور از ثمن معامله چیست؟
به وجه یا بهای تعیین شده در ضمن معامله معوض، از سوی شخص خریدار، به فروشنده پرداخت می شود را ثمن معامله می گویند.
اگر خریدار از پرداخت ثمن به فروشنده ممانعت به عمل آورد تکلیف چیست؟
در صورتی که خریداری بعد از تحویل عین مبیعه، از پرداخت ثمن معامله ممانعت کند این حق برای فروشنده بوده که الزام او را به پرداخت بخواهد و در صورتی که خریدار ممانعت به عمل آورد این حق برای بایع بوده که با توسل به خیار تاخیر ثمن، فسخ معامله را خواستار شود.
ارکان دعوی تصرف عدوانی سبق تصرف خواهان ( شما در این دعوی بایستی مالک باشید یا در سابق، ملک در حیطه مالکیت شما باشد و شما سالیان طولانی در ملک حق تصرف داشته اید به گونه ای که این سابقه…
ارکان جرم جعل اسناد ملکی قانون گذار در قانون مجازات، جرم جعل را تعریف نکرده بلکه تنها به ارکان این جرم اشاره داشته است که عبارتند از اعمالی از جمله خراشیدن تراشیدن قلم بردن محو کردن الحاق کردن سیاه کردن…
مال مشاع چیست؟ بر اساس قانون مدنی ایران، مال می تواند از جهت اشتراک یا عدم اشتراک در مالکیت آن، از نوع مشاع و یا از نوع مفروز باشد. مال مفروز به مالی گفته می شود که یک نفر بر…
علت طرح، دعوی الزام به تنظیم سند رسمی علت اصرار قانون گذار بر این امر آن است که اسناد رسمی نسبت به اسناد عادی از اعتبار قانونی برخوردار بوده و از دید قانون، کسی که واجد سند رسمی باشد نسبت…