املاک وقفی
نوشته شده توسط گروه وکلای ملکی

املاک وقفی چه نوع املاکی هستند؟ آشنایی با فروش و اجاره آنها

اگر واژه وقف را تا به حال شنیده باشید، احتمالا این سوال برایتان پیش آمده است که به چه نوع املاکی املاک وقفی گفته می شود. املاک وقفی نوع خاصی از املاک هستند که در قانون مدنی به رسمیت شناخته شده و تابع قوانین و مقررات ویژه ای هستند که در ادامه مهم ترین آن ها را بیان می کنیم. در این مقاله به زبان ساده با مفهوم و شرایط املاک وقفی آشنا خواهید شد. اما برای آشنایی دقیق تر با این نوع املاک توصیه می کنیم از یک وکیل متخصص ملکی استفاده کنید که نسبت به قوانین حاکم بر انواع و اقسام املاک تسلط کامل دارد. گروه وکلای ملکی می توانند بهترین وکیل ملکی را در زمینه املاک وقفی و امور سازمان اوقاف در اختیار شما قرار دهند.

8 مرداد 1402
بروزرسانی: ۲۸ فروردین ۱۴۰۳
6 دقیقه
بدون دیدگاه

وقف چیست؟

وقف یک نوع عقد و عمل حقوقی است که در ماده ۵۵ قانون مدنی تعریف شده است. بر اساس این ماده، وقف به معنای حبس عین مال و تسبیل منافع آن است. منظور از حبس عین این است که نقل و انتقال عین مال پس از انعقاد عقد وقف امکان پذیر نیست و منظور از تسبیل منافع این است که منافع آن مال در جهتی که واقف در ضمن عقد وقف آن را معین کرده است مصرف می شود. بنابراین طبق این تعریف، املاک وقفی املاکی هستند که در نتیجه عقد وقف، و نقل و انتقال آن ها ممنوع شده است و منافع آن ها در جهتی که واقف تعیین کرده است به مصرف می رسد. این املاک پس از عقد وقف از دارایی وقف کننده جدا و دارای شخصیت حقوقی مستقل می شوند. به کسی که مالش را وقف می کند واقف و به فرد یا افرادی که منافع مال به مصرف آنان می رسد موقوف علیه یا موقوف علیهم گفته می شود. همچنین به کسی که اداره املاک موقوفه را بر عهده دارد متولی موقوفه می گویند.

انواع وقف

اموال موقوفه بر اساس نوع و تعداد افرادی که موقوف علیه عقد وقف هستند به انواعی تقسیم می شود که شامل موارد زیر است.

وقف خاص

منظور از وقف خاص این است که افرادی که موضوع این وقف قرار می گیرند (یعنی همان موقوف علیهم) افراد خاصی هستند که مصداق آن ها محصور و مشخص است. برای مثال اگر کسی ملکی را وقف فرزندان خود کند چون فرزندان این شخص یک مجموعه مشخص و محصور هستند، این وقف از نوع وقف خاص خواهد بود.

وقف عام

در وقف عام بر خلاف وقف خاص، افراد موقوف علیهم مشخص نیستند و یک مجموعه محصور را تشکیل نمی دهند. برای مثال اگر کسی ملکی را وقف تمام دانش آموزان دختر یک شهر کند چون این دانش آموزان مجموعه محصور و مشخصی نیستند آن وقف عام است. همینطور اگر کسی ملکی را برای استفاده همه مردم وقف کند به آن وقف، وقف عام گفته می شود.

خواندن این مطلب
وکیل الزام به انجام تعهد با وکیل خبره ملکی

 

شرایط عقد وقف

عقد وقف برای آنکه درست باشد و اثرات حقوقی املاک وقفی را نسبت به آن ملک یا املاک مشخص داشته باشد، باید بر اساس شرایط درج شده در قانون منعقد شود. این شرایط به شرح زیر هستند:

  • واقف، یعنی کسی که مال را وقف می کند باید مالک آن مال باشد.
  • واقف نمی تواند خودش را در مجموعه موقوف علیهم قرار دهد یا پرداخت دیون و مخارج خود را از منافع موقوفه شرط کند وگرنه عقد وقف باطل است.
  • واقف می تواند در ضمن عقد کسی را به عنوان متولی املاک وقفی قرار دهد تا امور آن را اداره کند. همچنین می تواند کسی را به عنوان ناظر تعیین کند که بر اعمال متولی نظارت داشته باشد.
  • واقف می تواند خودش را به عنوان متولی موقوفه تعیین کند.
  • وقف اموالی صحیح است که عین آن ها قابل ابقا و استفاده از منافع باشند. بنابراین اموال مصرف شدنی قابلیت وقف ندارند.
  • وقف از جمله عقود عینی است. عقود عینی عقودی هستند که تا قبل از قبض توسط طرف مقابل یعنی در اختیار گرفتن آن مال منعقد نمی شوند و قبض مال در آن ها شرط صحت عقد است.
  • اگر موقوف علیهم غیر محصور یا وقف در جهت مصالح عامه باشد، قبول عقد و قبض مال موقوفه در صورتی که متولی نداشته باشد توسط حاکم صورت می گیرد.
  • اگر جهت وقف نامشروع باشد آن عقد باطل است. مثلا وقف در جهت استعمال مشروبات الکلی باطل است.

موارد فروش و اجاره املاک وقفی

موارد فروش و اجاره املاک وقفی

اصولا اجاره املاک وقفی صحیح است و اگر در جهت کسب منفعت بیشتر برای املاک وقفی باشد هیچ مانعی ندارد. زیرا ممنوعیت ملک وقف شده از نقل و انتقال مربوط به عین مال است نه منافع آن. اما فروش عین املاک وقفی ممنوع است مگر در مواردی که قانون ذکر کرده و چاره ای جز فروش ملک وقفی وجود ندارد. این موارد که بیع موقوفه را مجاز می کند در ماده ۸۸ قانون مدنی به این صورت بیان شده است: بیع وقف در صورتی که خراب شود یا خوف آن باشد که منجر به خرابی گردد به طوری که انتفاع از آن ممکن نباشد در صورتی جایز است‌ که عمران آن متعذر باشد یا کسی برای عمران آن حاضر نشود.

خواندن این مطلب
مالیات بر خانه های خالی از چه کسانی گرفته می شود؟

بنابراین اگر خرابی املاک وقفی به گونه ای باشد که هیچ راهی برای تعمیر و استفاده مجدد از منافع آن ها باقی نماند آن ملک به فروش می رسد و بر اساس ماده ۹۰ قانون مدنی عواید حاصل از فروش ملک صرف نزدیک ترین مصرف به غرض واقف از عقد وقف می گردد.

موارد عزل متولی املاک وقفی

به طور کلی واقف یا حاکم حق عزل متولی را ندارند مگر اینکه این حق در ضن عقد وقف به صورت صریح درج شده باشد. در صورتی که متولی در اداره مال موقوفه خیانت در امانت کند، حاکم فردی را به عنوان امین به او ضم می کند و اگر مشخص شود متولی فاقد وصف مشخصی شده است که واقف آن را در عقد وقف شرط کرده است، متولی منعزل می شود. منظور از منعزل شدن این است که به صورت خود به خود از سمتش برکنار شده و نیازی به عزل کردن از طرف شخص دیگر وجود ندارد.

 

سازمان اوقاف و امور خیریه چیست؟

سازمان امور اوقاف، سازمانی شبه دولتی است که در سال ۱۳۶۳ ایجاد شد. یکی از وظایف این سازمان اداره امور املاکی وقفی ای است که وقف مصالح عامه شده اند و دارای متولی معینی نیستند. در ماده ۸۱ قانون مدنی اداره این املاک به حکومت سپره شده که وظیفه انجام آن بر اساس قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه مصوب ۱۳۶۳ بر عهده این سازمان قرار داده شده است.

وکیل دعاوی ملکی در املاک وقفی

وکیل دعاوی ملکی در املاک وقفی

یکی از دعاوی رایج در مراجع قضایی دعاوی مربوط به املاک وقفی است. این دعاوی معمولا از طرف وراث متوفی که ملکی را وقف کرده است، موقوف علیهم، افرادی که به تصرف اداره اوقاف شکایت دارند و … طرح می شوند. برای پیگیری درست و بهتر هر یک از این دعاوی حضور یک وکیل دعاوی ملکی که با قوانین ناظر به وقف آشنایی کامل داشته باشد و علاوه بر دانش و تخصص دارای تجربه چندین ساله در طرح این دعاوی باشد، ضرورتی انکار نشدنی است. ما در گروه وکلای ملکی می توانیم بهترین وکیل ملکی را با هزینه ای معقول و مطمئن در اختیار شما بگذاریم تا در نهایت اطمینان و امنیت دعاوی ملکی خود را پیگیری کنید. برای استفاده از خدمات حقوقی بهترین وکیل ملکی و وکیل سرقفلی کافی است با ما تماس بگیرید.

خواندن این مطلب
مجازات ساخت و ساز بدون مجوز طبق قانون چیست

 

سوالات متداول

املاک وقفی چه املاکی هستند؟

املاک وقفی املاکی هستند که در نتیجه عقد وقف نقل و انتقال آن ها ممنوع شده و منافع آن ها به مصرف عموم مردم یا افراد مشخصی می رسد.

آیا می توان املاک وقفی را اجاره داد؟

بله. اجاره املاک وقفی اگر در راستای جلب منفعت برای آن ملک باشد مانعی ندارد.

چه املاکی در تصرف سازمان اوقاف است؟

موقوفه هایی که وقف مصالح عامه شده و متولی معینی ندارند در اختیار سازمان اوقاف هستند.

آیا واقف می تواند متولی موقوفه باشد؟

بله، واقف می تواند خودش متولی موقوفه باشد یا کس دیگری را انتخاب کند.

5/5 - (3 امتیاز)

پیشنهاد می کنیم این مطالب را هم بخوانید

سوالات حقوقی درمورد ملک و پاسخ آن توسط وکیل متخصص

در این مقاله تعدادی از رایج ترین و مهمترین سوالات حقوقی درمورد ملک مطرح شده و به آن ها پاسخ داده می شود. البته این امر جایگزین یک مشاوره تخصصی و دقیق با وکیل متخصص ملکی یا مشاور حقوقی در…

بازدید: 866 نفر
۲۷ اسفند ۱۴۰۲
خواندن این مقاله

اخذ سند مالکیت رسمی برای ساختمان بدون سند

ما در گروه وکلای ملکی تلاش می کنیم خدمات تخصصی خود را در زمینه حقوق املاک از جمله مشاوره و وکالت برای اخذ سند مالکیت رسمی در بهترین کیفیت و متناسب با شرایط و نیاز شما ارائه دهیم. برای آشنایی…

بازدید: 806 نفر
۲۷ اسفند ۱۴۰۲
خواندن این مقاله

الزام به تنظیم سند در صورت فوت فروشنده

 تنظیم سند رسمی چه اهمیتی دارد؟ در ابتدا بهتر است درباره اهمیت در اختیار داشتن سند رسمی برای املاک صحبت کنیم. تنظیم سند رسمی در معاملات مهمترین مرحله در نقل و انتقال آن‌ ها به شمار می آید. زمانی که…

بازدید: 707 نفر
۱۷ فروردین ۱۴۰۳
خواندن این مقاله

فروش ملک مشاع و آشنایی با ابطال فروش و تقاضای فروش

ملک مشاع چیست و چه ویژگی هایی دارد؟ فروش ملک مشاع یکی از پر چالش ترین معاملات در حوزه املاک است که اگر نکات خاصی را درمورد آن رعایت نکنید ممکن است با مشکلات حقوقی متنوعی مواجه شوید که شاید…

بازدید: 876 نفر
۴ مهر ۱۴۰۳
خواندن این مقاله

سوالات و نظرات شما

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *